Oase Berlin Alexanderplatz
Bovenstaande foto geeft een intrigrerend beeld, een wat rommelig, maar niet onaantrekkelijk arrangement van heel veel verschillende onderdelen. Maar wat is er eigenlijk in beeld, wat kan deze constellatie ons vertellen? Waar zijn we? We zien een man op de rug op een aluminium trapje in de weer met een heteluchtpistool om de al tamelijk verweerde stickerbelettering te verwijderen van het dakfries van een informele kiosk. ‘Chinasnack’ en ‘Döner’ valt er met enige moeite nog te lezen. Om de hoek is nog een afbeelding van een palmboom in beeld. Electriciteit voor zijn werkzaamheden haalt de man uit het neutraal grijs geschilderde bouwsel waarvan de deur op een kier staat.
De verticaliteit van de staande man op de trap wordt nog eens versterkt door de Fernsehturm, de televisietoren, oriëntatiepunt in Berlijn en het hoogste gebouw van Duitsland, die precies achter hem omhoog rijst. Naast de toren zien we nog net de bovenste vier verdiepingen van het ‘Haus des Lehrers’ een modernistisch kantoor, net als de toren gebouwd in de DDR. Weer daarnaast zien we de bladerkroon van een Linde, de signatuurboom van Berlijn, die er voor zorgt dat de stad in juni op veel plaatsen eerder ruikt naar zoete honing dan naar autogassen. Hier is waarschijnlijk alleen een penetrante lucht van afgebrande verf te ruiken. We zijn op Alexanderplatz, zoveel is duidelijk, maar wel ergens aan de rand van het plein.
Demo, kolos of kiosk
Het plein is sinds de val van de muur en misschien al langer een ‘contested place’, uiteenlopende partijen (actoren zou Bruno Latour zeggen) maken aanspraak op de ruimte. Soms kort, in de vorm van een demonstratie, soms langer in de vorm van de bouw van weer een megalomane vastgoedtoren. Links in beeld zien we rode bouwkranen die in de diepe bouwput staan waaruit spoedig een flat van 130 meter moet oprijzen. De aanspraak op de ruimte van deze twee is niet alleen temporeel maar ook kwalitatief verschillend. Een demonstratie maakt het plein kortstondig levendiger, het bouwproject is onderdeel van een ontwikkeling die het plein steeds steniger en onherbergzamer maakt.
Wat is de positie van deze kleine kiosk aan de rand van het plein? Misschien kan haar poetische naam ‘Imbiss Oase’ ons iets meer vertellen?
Levende en niet levende actoren
Alexanderplatz kent natuurlijk oneindig veel meer actoren dan een demo, de zoveelste kolos of deze kiosk. Behalve mensen zijn er ook andere levende wenzens die graag gebruik maken van het plein: insecten, vogels, vossen, wasberen, konijnen en andere zoogdieren, of meer immobiele wezens als bomen en planten. En ook niet levende actoren zijn deel van het plein: beweeglijke actoren zoals de wind, (grond)water of het autoverkeer en relatief onbeweeglijke actoren zoals de puinlaag uit de 2e Wereldoorlog net onder het straatoppervlak of de netjes in het gareel gebrachte klinkers die de gevels van de gebouwen vormen. Al deze levende en niet-levende actoren brengen het plein in trilling. Hoe klinkt dat samen?
Een simpele vraag met een veelvoud aan deels nog ongewisse antwoorden. Soundtrackcity gaat zich hierover buigen in 2025. Een verkenning deed Michiel samen met een aantal kunstenaars en buurtbewoners al in oktober 2024.
