Geluid? Door Justin Bennett (kunstenaar en curator van Sonic West)
Tekst is een uitwerking van de voordracht die Justin Bennett hield tijdens de officiële opening van Sonic West
Geluid is geen nummer
Ik woonde vroeger in het centrum van een stad naast het stadhuis. Uit mijn slaapkamerraam kon ik op het dak de enorme airconditioning zien, groter dan mijn eigen appartement. Elke ochtend rond zeven uur ging het ding aan, en het geluid dreunde door tot negen uur s’avonds.
Op een gegeven moment begon het anders te klinken, het ging ratelen op een vervelend manier. Na wat telefoontjes kwam een stel ambtenaren van de gemeente aan de deur. Een droeg een indrukwekkende geluidsmeter, de andere een pak papier. Ze namen hun werk serieus en maakte metingen op verschillende plekken in huis, en buiten, voor de ramen. Maar toen ze weggingen zei de man met de papieren “We kunnen nog veel harder gaan dan dit, hoor.” De decibelmeter is een geliefd instrument van de ambtenaar, want geluid wordt een nummer, dat je kunt opschrijven, invoeren, waarmee je kunt rekenen.
Wat is geluid?
Elke beroep heeft zijn eigen idee over geluid, en maakt een eigen onderscheid tussen geluid en lawaai; of het nu gaat om musici, architecten, doctoren, stadsplanners, cafébazen, kunstenaars of de politie.
Zelfs filosofen zijn er niet uit over wat geluid eigenlijk is. Is het überhaupt IETS? een ding?
Is geluid een trilling, een gebeurtenis binnen een klok of een motor? Bestaat geluid uit de golven die zich door de lucht verplaatsen, of bestaat het alleen in onze waarneming, tussen de oren? Voor mij is geluid al die dingen – de fysieke beweging van voorwerpen, het gedrag in de lucht en in onze ervaring. Maar geluid bestaat ook in ons geheugen en in onze verbeelding, net zoals beeld dat kan.
Wat geluid voor mij in ieder geval NIET is, is een nummer.
Geluid heeft een groot effect op ons welzijn
De meeste mensen denken niet vaak over geluid, ze merken het alleen op als iets niet te verstaan is, of irriteert, te hard of te zacht is. Er wordt vaak gezegd: we hebben geen oorkleppen, niemand heeft controle over het geluid dat in ons binnendringt. Dus leren we het te negeren. Maar geluid heeft een groot effect op ons welzijn, het draagt bij aan een prettig gevoel, of jaagt ons stress-niveau juist omhoog. Zelfs onbewust, s’nachts als we slapen, reageert ons lichaam op geluid.
Onder geluid versta ik niet alleen geluidsbronnen (mensen, auto’s, brommers, muziek, boormachines) maar ook de akoestiek van ruimtes. Het ontwerpen (of niet ontwerpen) van de akoestiek van zalen, gangen, parkeergarages, woningen, tuinen, parken draagt bij aan een positieve of negatieve beoordeling van luisteraars.
Het begrip “ontwerpen” kun je ook uitbreiden naar sociaal-politiek beleid: stadsplanning, woningbeleid, urban zoning, gentrification. Al deze stedelijke strategieën hebben een uitwerking op geluid en, via geluid, op de bewoners. Ze ervaren dat zowel bewust als onbewust. Als een smederij weg moet uit de buurt vanwege toegeschreven geluidsoverlast, en een aantal hipstercafe’s met overvolle terrassen mogen zich vestigen, wat doet dat met het geluid van de buurt? Wat doet dat met de bewoners?
Geluidsomgeving is een zaak van de bewoners zelf
Ik ben van mijn beroep gewend om intens en kritisch te luisteren naar stedelijk geluid. Maar ik ben buitenstaander – De geluidsomgeving van een buurt is een zaak van de bewoners zelf.
Wat vinden de bewoners zelf van hun geluidsomgeving? Dat is mijn eerste vraag. En ten tweede: Wat kunnen we van ze leren? Als ze er uit zichzelf al niet over nadenken, moeten wij ze daartoe wel aansporen? Of moeten we geen slapende honden wakker maken? Krijgen we straks anders een bottom-up geluids-rel in Amsterdam? In mijn ervaring zijn mensen die nadenken over hun omgeving, die een gevoel hebben over hun buurt, juist de mensen die zich betrokken voelen, die mee willen denken en doen.
We hebben Donia Jourabchi en Taufan ter Weel gevraagd Sonic West op te starten. Hun achtergrond in muziek, dans en architectuur samen met hun interesse in stadsvernieuwing en sociale processen maakt ze uitgelezen pioneers om het geluid van West in kaart te brengen. Ik ben heel benieuwd waar dit traject eindigt – of, liever, ik hoop niet dat het eindigt, maar dat “Sonic West” zijn eigen leven gaat leiden in de hoofden, oren en handen van de bewoners.
